colpo grosso

Καταρχήν να ξεκαθαρίσω ότι υπάρχουν πολλά είδη κακοποιών και ότι προσωπικά βρίσκω την πλειονότητα τους αξιολύπητη, ελάχιστες φορές επαγγελματική και κυρίως μη ηθική, ένα τσούρμο κολπατζήδων ή αδίστακτων ή και τα δύο. Επίσης υπάρχουν και διαφορετικοί όροι που απεχθάνομαι όπως 'εγκληματίας', που κατά τη γνώμη μου συγχέει πολλές φορές τον αληθινό εγκληματία από αυτόν που νομικά έχει διαπράξει ένα έγκλημα. Όπως σε όλες τις δραστηριότητες, ο τρόπος με τον οποίο και ο σκοπός για τον οποίο κάποιος διαπράττει ένα έγκλημα χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο. Όπως και η επιλογή του για το αν θα το διαπράξει ή θα το προσπεράσει, η κρίση του ως προς τον τελικό σκοπό, το όραμα αν θέλετε. Το προσωπικό όφελος -είτε είναι εκδίκηση εν θερμώ/ψυχρώ, χρήματα, υποστήριξη ιδεολογίας, κτλ- επίσης χαρακτηρίζει την εγκληματική πράξη. Θα μου φαινόταν περίεργο αν κάποιος υποστήριζε ότι η εμπλοκή του σε τέτοιες δραστηριότητες θα αποτελούσε απλώς ένα χόμπυ ως προσωπικό όφελος, εάν η ίδια δεν ένοιωθα μια ευχάριστη ανατριχίλα στη σκέψη πχ να μπω στο Prado και να κλέψω τον El Aquelare ή ένα αίσθημα φθόνου για εκείνον που κατάφερε να κλέψει τον πίνακα του Munch από το μουσείο του Όσλο ή ένα αίσθημα θαυμασμού για συντοπίτη -θρύλος πια- που προ δεκαετιών είχε μπει στο σπίτι της Μερκούρη και από τα τόσα που μπορούσε να κλέψει, απέσπασε απλώς μερικά έργα τέχνης.

Πριν μιλήσει κάποιος για τα παραδείγματα που στρέφονται γύρω από την τέχνη, ναι να συμφωνήσω ότι μια προσωπική προτίμηση για αυτά, μια αποστροφή για το κατεστημμένο των μουσείων και των επιφανών συλλογών το οποίο είχα περιγράψει παλιά, συνδοιασμένη με μια προσωπική αντίληψη αναρχικών δογμάτων ίσως? με κάνουν επιρρεπή προς τέτοιου είδους εγκλήματα. Ή ίσως η πεποίθηση ότι οκ δυστυχώς ή ευτυχώς έχω μάθει να σέβομαι την περιουσία του άλλου, καθώς και την κοινή περιουσία, αλλά αμφισβητώ έντονα την ένταξη έργων τέχνης στους νόμους και τους κανόνες που διέπουν λοιπά περιουσιακά στοιχεία. Όχι δεν είμαι οραματίστρια, το δάσος πχ ως κοινή περιουσία έχει μεγαλύτερη ή διαφορετικής φύσεως αξία. Επιφανής ιστορικός τέχνης μας είχε ρωτήσει στο τέλος της διάλεξης της τί ειναι ένα έργο τέχνης. Μετά από πολλές απόψεις που όλες όμως είχαν διφορούμενα νοήματα, οι μόνοι προσδιορισμοί που έστεκαν και άντεχαν κάθε αμφισβήτηση ήταν απλώς η χειροπιαστή φύση του έργου, ότι είναι πχ κάτι φτιαγμένο από κάποιο υλικό, έχει διαστάσεις, κτλ. (α ναι, επίσης να πω ότι αναφερόμαστε στη ζωγραφική/γλυπτική). Κανένας σε εκείνη την αίθουσα, ούτε εγώ φυσικά, δεν είχαμε, ούτε πιστεύουμε έχουμε την πρόθεση να απαξιώσουμε την αξία των έργων τέχνης, δηλαδή δεν μιλάμε για κάτι πέτρες απλώς στην Ολυμπία, αλλά ειλικρινά πρέπει να ξέρουμε γιατί μιλάμε.

Αυτό ακριβώς με ενοχλεί και με πολλούς αμόρφωτους ιστορικούς τέχνης ή wannabes, δίνουν αξία σε ένα έργο τέχνης ανάλογα με το 'exposure' που έχει σε κάποιους κύκλους ή και στα βιβλία που οι ίδιοι μελέτησαν, από την άλλη αν εκείνη την ώρα καιγόταν το μουσείο μάλλον δεν θα υπήρχε ούτε ένα αγαπημένο έργο που θα έτρεχαν να σώσουν. Γιατί? Γιατί ελάχιστος κόσμος αγαπάει την τέχνη και αυτό ισχύει και για τους ειδικούς. Ελάχιστοι είναι οι συλλέκτες, που εκτός του ότι παίζουν στα δάχτυλα τους το χρηματιστήριο αξιών εργων τέχνης, έχουν αναπτύξει και μια προσωπική αίσθηση ...του ωραίου αλλά και έχουν καλλιεργήσει σε βάθος τις γνώσεις τους περί τέχνης. Ικανοί από πολλές απόψεις δηλαδή και όχι απλώς δηλωμένοι λάτρεις της τέχνης. Άπειρος ο σεβασμός μου για τους ελάχιστους γνώστες, άπειρη η απέχθεια μου για τους πολλούς εμπλεκόμενους, περιττό να το πω. Όπως και να πω για μια ακόμη φορά, γιατί το είχα περιγράψει και παλιά ότι τάχα δημοκρατικές απόψεις περί τέχνης τις βρίσκω λαικές, με την κακή έννοια, και σε απόλυτη αντίθεση με τις πολιτικές μου πεποιθήσεις. Να το πω πιο απλά, αν κάποιος μου πει ότι τα μουσεία προσφέρουν γιατί εκθέτουν αυτά τα έργα τέχνης στο ευρύ κοινό αλλά και γιατί τα προστατεύουν από διάφορες φθορές, στην καλύτερη των περιπτώσεων θα γελάσω. Και πάλι σεβασμός μόνο για ελάχιστα ιδρύματα του είδους που είναι ικανά για κάτι τέτοιο. Η αντίθεση μου στο παλιότερο ποστ που έλεγε για μουσεία και που θέλει και συμπληρώσεις γιατί έχω κι άλλα να τους σύρω.

Παρασύρομαι, και ας γυρίσω στο θέμα, τη διφορούμενη εγκληματική ενέργεια κλοπής ενός έργου τέχνης, που φυσικά δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματική εγκληματική ενέργεια της καταστροφής του ή της παράλειψης συντήρησης του. Και να εστιάσω και πάλι όχι στον τελικό σκοπό για τον οποίο αυτό γίνεται αλλά στην πράξη και μόνο, στην ευχάριστη ανατριχίλα που λέω ότι με πιάνει στη σκέψη μιας τέτοιας πράξης και είτε είναι ανησυχητικό είτε όχι, πολλές από τις ικανότητες που απαιτούνται για την εκτέλεση μιας τέτοιας πράξης είναι κοινές και για άλλα εγκλήματα και το ταλέντο ενός κακοποιού του είδους τον καθιστά εν δυνάμει πετυχημένο εγκληματία γενικότερα.

Τί εννοώ. Δεν μιλάω πια για γενικές γνώσεις και επαφές που είναι απαραίτητες στον χώρο, δηλαδή διαθέσιμοι αγοραστές, αποτίμηση αξίας, διαπίστευση αυθεντικότητας, κτλ αλλά για πρακτικά ζητήματα, πως θα μπει δηλαδή κάποιος στο χώρο, πως θα συνεργαστεί μια ομάδα αν είναι πολλοί, σχέδιο διαφυγής κτλ. Κατ' αρχήν είναι ολοφάνερο ότι δεν μιλάμε για πρόχειρες δουλειές. Δηλαδή μια απλή κλοπή ενός περιπτέρου είναι μια εντελώς διαφορετική πράξη, όχι μόνο στην ουσία της, αλλά και στις απαιτήσεις εκτέλεσης της. Νομίζω ότι είναι κοινή λογική ότι αν κάποιος θέλει να κλέψει ένα έργο τέχνης και δεν γνωρίζει κάποιους ειδικούς στο είδος δεν θα προσλάβει ένα κοινό ...κλεπτρόνι αλλά έναν δολοφόνο, από αυτούς που πληρώνει κανείς για να εκτελέσουν. Και ακόμη και αυτός θα ήταν δευτερεύουσα επιλογή.

Μεθοδικότητα. Και άψογη οργάνωση. Δεν μπορεί να βασιστεί μια τέτοια εγκληματική ενέργεια σε πιθανότητες που θα διακινδυνεύσουν την επιτυχή έκβαση της. Φυσικά, σκέψεις που περιστρέφονται γύρω από τις συνέπειες του τι θα γίνει αν σε πιάσουν είναι περιττές. Πρέπει όλα να είναι σχεδιασμένα όλα έτσι ώστε να επικρατεί στο μυαλό κάποιου ότι δεν θα τον πιάσουν. Κάθε λεπτομέρεια να έχει υπολογιστεί. Και το απρόβλεπτο επίσης. Φυσικά και κοινή λογική και ψυχραιμία, -αν φτάσει κάποιος μετά από υπερβολικό κόπο πολύ κοντά και κάτι πάει να γίνει και να τον πιάσουν τότε δεν είναι λύση το να πάρει αυτό που θέλει και να τρέξει όσο πιο γρήγορα γίνεται. Πρέπει όχι απλώς να απομακρυνθεί αλλά να το κάνει και διακριτικά για μην αλλάξουν οι προυποθέσεις χαλαρότητας που έχει επισημάνει την στιγμή που διάλεξε και πάει χαμένη τόση δουλειά, τέλοσπάντων για να μην ενταθούν τα μέτρα ασφαλείας ή να τον βάλουν στο μάτι. Δηλαδή αντί να τρέξει, πρέπει να παραμείνει στο χώρο, περιφερόμενος ψύχραιμος και τάχα τυχαίος. Μιλάμε για ικανότητες, όχι αστεία, οκ? Επίσης, προκλητικότητα. Ειλικρινά, πιστεύω ότι το να κλέψει κανείς κάτι που είναι εξώφθαλμο ότι προστατεύεται άψογα, τη Μόνα Λίζα, ας πούμε, είναι ίσως πιο εύκολο από άλλες περιπτώσεις. Κάτι σαν αυτό με την παρακολούθηση του Φουκώ. Tabula rasa, η αντίληψη μας για τα μέτρα ασφαλείας δεν είναι ίδια με τα πραγματικά μέτρα ασφαλείας. Η ένα βήμα παραπάνω, όταν τα ίδια μέσα ασφαλείας βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα και είναι τόσο εξελιγμένα, ε ο φρουρός που κάθεται στην άκρη της αίθουσας είναι λίγο πιο χαλαρός. Ποιός θα επιχειρούσε άλλωστε να κλέψει την Μόνα Λίζα? Αναρωτιέται.

Και χρειάζεται και υπομονή. Ο τύπος που έκλεψε τον Munch αναρωτιέμαι πόσες φορές επισκέφτηκε το μουσείο, ξανά και ξανά, πρωί, μεσημέρι, απόγευμα, χειμώνα, καλοκαίρι, καθημερινές, σαββατοκύριακο. Και επίσκεψη κανονική, όχι μπαίνω, ελέγχω κάτι που θέλω και βγαίνω. Μπαίνω, βλέπω την συλλογή, ξανά και ξανά, στέκομαι μπροστά από πίνακες ξανά και ξανά, και παράλληλα καταγράφω τα πάντα γύρω μου, όχι απλώς μέτρα ασφαλείας, αλλά τα πάντα. Γιατί εκεί κρύβονται και παγίδες, αλλά και ευκαιρίες. Ο λόγος είναι απλός. Καμιά φορά πάω στο σουπερ μάρκετ της γειτονιάς μου για βόλτα. Ναι μου αρέσει να χαζεύω τα ράφια των σουπερ μάρκετ οκ? Μπάινω δηλαδή μέσα και βγαίνω μετά από ένα 40λεπτο χαλαρά κρατώντας μόνο ένα κουτί σερβιέτες, ένα κουτί γάλα ή οτιδήποτε άλλο που δεν απαιτεί 40 λεπτά. Οι κοπέλες στο ταμείο, είμαι σίγουρη το έχουν προσέξει. Αφού πια ξέρω και εγώ η ίδια, πότε δουλεύει η μια, πότε η άλλη, ποιά θα είναι στο ψυγείο, αν δεν δω μια μπορώ μέχρι και να μαντέψω σε ποιά ράφια θα είναι να βάζει προιόντα, οπότε εκείνα τα ράφια δεν προσφέρονται για χάζι, κτλ. Και επιπλέον, πιθανόν να με έχει προσέξει και η περιπτερού απέναντι. Αφού όλη την ώρα, το μόνο που κάνει είναι να κόβει κίνηση.

Να πω μερικά πράγματα ακόμη. Κάτι ιστορίες μυστηρίου, Σέρλοκ Χολμς, κτλ τις απεχθάνομαι και τις βρίσκω βαρετές. Όχι γιατί δεν είναι έξυπνες, κτλ. Απλά τους λείπει κάτι. Η πραγματικότητα η ίδια. Δεν ξέρω, δεν μπορώ να το περιγράψω. Απλώς ειναι unreal. Επίσης να πω ότι ουδέποτε η ίδια έπασχα από κανένα σύνδρομο ότι με παρακολουθούν, επίσης ποτέ δεν ήμουν καλή στο κουτσομπολιό γιατί δεν θυμάμαι ούτε τι φοράει ο ένας, ούτε πως τον λένε αν απλώς έχω ακούσει το όνομα, κτλ. Απλώς, αν υπάρχει σκοπός, αν δηλαδή βάλω το μυαλό σε λειτουργία, που σπάνια συμβαίνει και μόνο κατά υποβολή, δεν τυχαίνει δηλαδή, δεν υπάρχει περίπτωση να μου ξεφύγει η παραμικρή λεπτομέρεια. Και όχι μόνο αυτό. Τα μαθηματικά, ας πούμε. Καθηγητές και γονείς πάντα περήφανοι για τις ικανότητες μου σε αυτά. Σκεφτόμουν συχνά ότι τα κατάφερνα, όχι λόγω κάποιας ευφυίας, καμία σχέση, αλλά γιατί όταν σου δίνουν ένα πρόβλημα στη δέσμη, με ύλη που έχεις διδαχτεί είναι απαραδέκτο να μην μπορείς να βρεις τη λύση. Δεν είναι δηλαδή ένα άλυτο πρόβλημα, ούτε υπεράνω κάποιου. Μπορεί να έπαιρνε πολύ ώρα, μπορεί και καθόλου, αλλά η λύση κάποια στιγμή θα ερχόταν. Απλά δοκιμάζεις ένα δύο πραγματάκια. Ενώ όταν στην λογοτεχνία, σου ζητούσαν να εκφράσεις την γνώμη σου για κάτι, χανόμουν. Τι εννοείς ο ένας και ο άλλος. Το άπειρο και τι μπορώ να προσθέσω εγώ σ'αυτό? Αυτό μου ζητούσαν? Τουλάχιστον στα θρησκευτικά ήταν πιο ειλικρινείς, όταν έλεγα την γνώμη μου, μου έβαζε 13, τον χαμηλότερο της τάξης. Απλώς τα μαθηματικά ήταν το λιγότερο τραυματικό και το πιο εύκολο μάθημα. Από την στιγμή που ξεμπέρδεψα και με κάποια υποχρεωτικά μαθήματα στο πανεπιστήμιο, δεν ξανασχολήθηκα. Και θυμάμαι με χαμόγελο, στα βραβεία της μαθηματικής εταιρείας, έναν κύριο που έλεγε ότι εμείς τα nerds από κάτω, θα είμαστε σε λίγο χρόνια ερευνητές της επιστήμης σε γνωστά ιδρύματα. Φίλε στην Σουρντία είμαι και γράφω βλογ και ολα καλά. Υπάρχει και real life στο κάτω κάτω και ευτυχώς υπάρχει. Παρενθετικά, τα nerds τα συμπαθώ ακόμη πάρα πολύ και αν έχω να πω ένα σωρό για αυτούς που ασχολούνται με την τέχνη, για αυτούς που ασχολούνται με την επιστήμη έχω ακόμη περισσότερα να πω και εκεί, αλήθεια εκεί γίνεται χαμός. Με πολιτική δεν ασχολούμαι, και προσπαθώ να μην ασχοληθώ, αν έφτασε ο μπιριμπίρης μέχρι εδώ αυτό είναι μπηχτή, πες ότι θες, θα προσπαθήσω να μην αντιδράσω, πέραν του ότι ανήκουμε στον ίδιο πολιτικό χώρο. Και τις λοιπές κοινωνικές επιστήμες επίσης, ίσα ίσα που αντέχω τη φάση του μεταμοντερνισμού στις ανθρωπιστικές επιστήμες, στις κοινωνικές αγανακτώ.

Βαρέθηκα να γράφω και δεν ξέρω γιατί τα έγραψα όλα αυτά. Σημειώσεις για επόμενα ποστ. Προς αποφυγή άμεσης σύλληψης, να ξεκαθαρίσω επίσης ότι ουδέποτε έχω εμπλακεί σε εγκληματικές δραστηριότητες, ούτε πρόκειται. Αλλά αν θέλει κάποια υπηρεσία να με προσλάβει για την διελεύκανση τέτοιων υποθέσεων, εδώ είμαι και τους εγγυώμαι ότι θα ήμουν άψογη, όχι λόγω των επαφών μου με τον υπόκοσμο (ανύπαρκτες σας διαβεβαιώνω), αλλά γιατί καραγουστάρω και λόγω της ευκολίας που πιστεύω ότι διαθέτω (εγώ και όποιος άλλος δεν έχει την τύχη να το συνειδητοποιεί) να εισχωρήσω σε κύκλους που άτοπα χαρακτηρίζονται έτσι γιατί ειδικά σε τέτοιου είδους εγκλήματα, υπόκοσμος και υψηλή κοινωνία είναι μια μάζα σε ...εντροπία. Δύσκολα εισέρχεται κάτι ξένο, σπάνια αποχωρεί κάτι. Εκτός να τάχα τυχαία βρίσκεσαι εκεί ή αν έχεις ένα φοβερό ταλέντο, να εμπνέεις εμπιστοσύνη σε όποιον σε προσεγγίζει ή αφήσεις να σε προσεγγίσει (ναι οι άνθρωποι τα προσέχουν αυτά). Όπως και να ξέρεις να το τιμάς αυτό το ταλέντο. Personal integrity. Λάτρης της τέχνης, επιστήμονας, κακοποιός, εγκληματίας ή όχι, ευτυχώς υπάρχει και μια αξία που δεν δέχεται εύκολα ετικέτες. Και για να μπερδέψω ακόμη περισσότερο όποιον έφτασε να διαβάσει μέχρι εδώ, νομίζω ότι τα πρόσφατα που έγιναν στην χώρα δείχνουν ότι αυτή η αξία μας λείπει περισσότερο απ' ολα. Ένα είδος ιδιοσυγκρασίας που περιγράφει και η Ελένη, και επιπλέον ικανότητες προσωπικής ευθύτητας και ευθύνης και την ίδια στιγμή προσωπικής έκφρασης. Αλλά πως αλλιώς να προσαρμοστείς σ' αυτή τη χώρα αν δεν το πάρεις απλώς ...χαλαρά, θα με συμβουλέψουν οι κοντινοί και πολύ φοβάμαι ότι έτσι είναι, αλλιώς μακριά απο δω.